Dermabrasie
Bij deze procedure wordt de bovenste huidlaag (epidermis) met behulp van een draaiende schijf met diamantkorrels verwijderd onder lokale verdoving. De methode wordt met name ingezet bij acnélittekens om het huidbeeld te verbeteren.
Waarom littekens behandeld moeten worden
Littekens laten helaas haast altijd sporen achter. Toch bestaan er goede behandelingsmogelijkheden om ze er beter te laten uitzien en om de lichaamsfunctie duidelijk te verbeteren. Naast uiterlijk zijn er nog veel meer redenen die voor de behandeling van littekens pleiten. Want zonder behandeling kunnen overgevoeligheid, verhoogde jeuk en pijn, een gespannen huid en verklevingen in het weefsel ontstaan. Daarnaast kunnen functie- en bewegingsbeperkingen optreden, bijvoorbeeld aan de handen of gewrichten.
Vooral sterk opliggende, woekerende (hypertrofische littekens) of uitpuilende littekens (keloïden) kunnen, afhankelijk van hun locatie en verschijnselen, ook leiden tot psychologische stress of trauma's.
Aangezien het succes van littekenbehandeling in de eerste twee jaar het grootst is, dient deze tijd ook gebruikt te worden om de kwaliteit van het litteken te verbeteren.
Redenen voor littekenbehandeling
- Vermijden van functie- en bewegingsbeperkingen
- Bevorderen van de flexibiliteit van het littekenweefsel
- Verminderen van pijn
- Afbouwen van hypergevoeligheid en jeuk
- Verbetering van het uiterlijk
- Vermijden van psychische gevolgen (trauma)
Hoe kunnen littekens het beste worden behandeld?
Omdat elk litteken anders is, moet ook de behandeling ervan afhankelijk van het soort litteken, van de positie en van andere factoren individueel worden afgestemd. De behandeling bestaat meestal uit verschillende aanvullende maatregelen.
Een vroegtijdig begin met de therapie na een ingreep is noodzakelijk om een zo goed mogelijk resultaat te bereiken. De periode waarin het litteken actief is, kan dan maximaal worden benut. Bij alle littekens moet dus direct na de wondgenezing worden begonnen met niet-invasieve (conservatieve) behandelingsmogelijkheden.
Bij littekens met een duidelijke functie- of bewegingsbeperkingen kan een littekencorrectie noodzakelijk zijn. Afhankelijk van hoe het litteken eruitziet, gebeurt dit chirurgisch of bijvoorbeeld door middel van lasertherapie.
De specialist zal de meest geschikte combinatie van verschillende behandelingsmethoden kiezen.
Behandelingsmogelijkheden
In principe maken we bij de behandeling van littekens onderscheid tussen non-invasieve en conservatieve en invasieve behandelmethoden. Alle medicamenteuze en fysiotherapeutische benaderingen worden samengevat onder de noemer conservatieve therapie. Alle maatregelen waarbij het lichaam wordt binnengedrongen, oftewel waarbij de huid wordt doorgesneden, vallen onder invasieve therapie. Hiertoe behoren met name alle chirurgische ingrepen.
Hoe werkt de compressietherapie?
Een mogelijke behandelingsmethode in de littekentherapie is het uitoefenen van druk (compressie) op het littekengebied. Dit kan in de vorm van een vlakgebreid compressiemiddel dat voor elk lichaamsdeel precies op maat wordt gemaakt. Compressie wordt al jarenlang succesvol toegepast bij littekentherapie. Zolang het litteken nog actief is en wordt doorbloed, kan compressietherapie zelfs positief werken voor oudere littekens.
Aanpassen van het compressiemiddel
Een exact aangepast compressiemiddel oefent een medisch werkzame, constante druk uit, zodat het littekengebied duidelijk sneller geneest. Het hulpmiddel mag niet insnoeren maar ook niet verschuiven. Speciaal opgeleide deskundigen uit de medische speciaalzaak nemen uw persoonlijke lichaamsmaten op. Vervolgens wordt er een precies passend en anatomisch exact compressiemiddel voor u gemaakt (bijv. Juzo ScarComfort). Bij het aanmeten wordt bovendien bepaald of er bijzondere hulpstukken aan toegevoegd moeten worden, zoals drukkussens (pelotten), om een optimale, gelijkmatige druk op het littekengebied te bewerkstelligen. De voor de behandeling geschikte compressieklasse en daarmee de intensiteit van de druk wordt door de arts voorgeschreven.
Pasvorm van het compressiemiddel
Het compressiemiddel zit strak en voelt als een tweede huid op het lichaam. Alleen daardoor wordt de gewenste druk bereikt. Vooral bij het begin van de therapie kan het even wennen zijn om het compressiemiddel aan te brengen en te dragen, en bij nieuwe littekens kan het zelfs wel eens onaangenaam zijn. Laat u hierdoor niet afschrikken, want alleen door het compressiemiddel consequent te dragen, dag en nacht, kunt u een bevredigend resultaat behalen.
Met een beetje oefening en enkele handige hulpmiddelen wordt het aantrekken en dragen na verloop van tijd steeds makkelijker en op een gegeven moment is het een dagelijks routineklusje.
Werking van de compressietherapie
Afb. 1 Hypertrofisch, opgezet litteken zonder compressie
Afb. 2 Afgevlakt litteken onder compressiebreiwerk
Zodra een wond dicht is, kan met de compressietherapie worden begonnen. De gelijkmatige druk van de compressiekleding over een groot oppervlak kan talrijke positieve effecten hebben op het littekengebied:
- Voorkomen van ongecontroleerde groei
- Voorkomen van woekering van het litteken
- Verbleken van het litteken
- Zachter littekenweefsel
- Verminderen van de dikte van het litteken
- Bescherming van de gevoelige huid of het transplantaat
- Afname van de jeuk aan het litteken
- Afname van eventuele pijn
- Toename van de beweeglijkheid van het litteken bij een gewricht
- Minimalisering van het risico van verschrompeling van het litteken en de hieruit resulterende verstijving van het gewricht
Pelotten van siliconen
Ook op plaatsen op het lichaam waar de compressie alleen niet voldoende druk op het littekenweefsel kan uitoefenen, kunnen pelotten van siliconen nuttig zijn die op die locatie onder de compressie worden gedragen. Voorbeelden van dergelijke plaatsen zijn de enkels of het decolleté.
Duur van een compressietherapie
De benodigde duur hangt van meerdere factoren af en kan zes maanden tot twee jaar duren. Uw persoonlijke bereidheid en geduld om de therapie te volgen, maar ook de ondersteuning en aanmoediging door familie en vrienden zijn zeer belangrijk voor het succes van de therapie. Alleen door de compressiekleding consequent te dragen (op voorschrift van de arts), kan het litteken goed genezen zonder functionele beperkingen.
Andere factoren die de therapieduur beïnvloeden, zijn:
- omvang van het litteken
- plaats en uitrekking van het litteken
- individueel verschillende genezingsreactie
Goed om te weten
Door middel van compressietherapie kunt u in veel gevallen een operatieve littekencorrectie voorkomen. Dit moet echter individueel en per geval worden beslist.
Siliconentherapie
De behandeling van littekens met behulp van siliconen is ook een effectieve optie in de littekentherapie. Door siliconenpads blijft de natuurlijke vochtigheid van de huid behouden. Dit voorkomt dat het litteken uitdroogt. Siliconenproducten bestaan voor 100% uit medische silicone. Omdat ze zacht en zeer elastisch zijn en zich goed aan het lichaam aanpassen, wordt het dragen ervan als aangenaam en niet storend ervaren. Compressiepads, zoals het Juzo ScarPad, zijn zelfklevend en kunnen in combinatie met compressiekleding of afzonderlijk worden gedragen. Andere siliconenproducten, zoals Juzo Silon®-TEX, worden direct in het compressieproduct genaaid. Door siliconenproducten in een vroeg stadium van de compressietherapie in te zetten, kunt u de therapie optimaal aanvullen voor nog betere resultaten:
- Verbetering van de zachtheid van het littekenweefsel
- Afname van ongecontroleerde groei of woekering van het litteken
- Extra bescherming van het verse littekenweefsel of het transplantaat
- Voorkoming van directe wrijving op de huid
Goed om te weten
Siliconenproducten kunnen pas worden gebruikt wanneer de wond volledig is gesloten. Om de hygiëne te waarborgen en om irritatie van de gevoelige, nieuw gevormde huid te voorkomen, moeten de siliconenpads regelmatig worden gereinigd.
Fysio- en ergotherapie
Het vervangende weefsel van het litteken beschikt helaas niet over alle eigenschappen van de oorspronkelijke huid. Met name bij de handen en voeten, maar ook bij alle gewrichten kan dat leiden tot beperkingen in de bewegelijkheid en functionaliteit. Het belangrijkste doel van littekenbehandeling via fysiotherapie is om de bewegelijkheid en functionaliteit zo goed mogelijk te behouden of te herstellen. Met manuele bewegingen- en massagetechnieken wordt de doorbloeding van het gebied verbeterd, worden verklevingen van structuren die onder de huid liggen verwijderd, worden gevoelens van spanning en overgevoeligheid verminderd en worden de littekens in het algemeen zachter en elastischer gemaakt.
Littekenverzorging
Zodra de wond volledig is gesloten, kunt u zelf beginnen met de verzorging van het litteken. Aangezien het littekenweefsel neiging tot uitdrogen heeft, zijn crèmes en gels met een siliconen toevoeging geschikt. Deze zorgen voor een dunne laag op het oppervlak en voorkomen dat het litteken uitdroogt. Door regelmatig en intensief in te masseren wordt het littekenweefsel flexibeler en zachter.
Om ontstekingen te voorkomen, moet het littekengebied regelmatig worden gereinigd en altijd hygiënisch schoon worden gehouden.
Tips voor een succesvolle littekentherapie
Wij hebben hier enkele nuttige tips samengesteld die kunnen bijdragen aan een succesvolle littekentherapie. Vaak zijn het de kleine dingen die weinig moeite kosten, maar die wel kunnen bijdragen aan de behandeling en die de therapie voor u vereenvoudigen.
Draagtijd
Draag uw compressiekleding precies volgens het voorschrift van uw arts. Alleen zo kunt u een optimaal therapieresultaat bereiken. Normaal gesproken draagt u het verzorgingsproduct ook 's nachts en doet u het alleen af om het te wassen.
Zonlicht
Stel uw littekens nooit bloot aan direct zonlicht en zorg altijd voor een goede bescherming tegen de zon. Direct zonlicht bevordert de vorming van hypertrofische littekens. Het littekenweefsel kan bovendien donker verkleuren. Compressiekleding van Juzo (Juzo ScarComfort) garandeert een uv-beschermingsfactor van 30. De siliconenpads van Juzo (Juzo ScarPad) bieden extra bescherming omdat ze een uv-zonbeschermingsfactor van 50 hebben.
Reiniging van het compressiemiddel
U kunt uw compressiekleding in de wasmachine wassen op het programma voor de fijne was (tot 40 °C). Resten van huidschilfers, zalf, vuil en stofdeeltjes kunnen zich in de stof afzetten. Was uw compressiekleding daarom dagelijks. Alleen zo blijven de elastische eigenschappen duurzaam behouden en wordt de levensduur van de compressiekleding verhoogd. Voor alle wasbeurten raden wij het milde Juzo Speciaal wasmiddel aan. Gebruik geen wasverzachter, omdat de weekmakers hierin de compressiedraden aantasten!
Fysiotherapie/Ergotherapie
Gerichte beweging door middel van fysio- en ergotherapie is van groot belang voor een effectieve littekentherapie. Het littekenweefsel wordt hierdoor geactiveerd en beter doorbloed, terwijl het bindweefsel zachter wordt. Bovendien kan een foute positie van een gewricht of verstijving van de ledematen optimaal worden behandeld, zodat de beste resultaten worden behaald. Houd u beslist aan de aanbevelingen omtrent de therapie.
Reiniging van siliconenpads
Reinig uw ScarPad dagelijks – alleen dan is de noodzakelijke hygiëne rondom het littekengebied gegarandeerd en blijft de pad goed zitten. De ScarPad moet met een speciaal reinigingsmiddel worden gewassen (Juzo ScarPad Cleaning Soap). Doe enkele druppels van de zeep op de ScarPad en was deze grondig onder stromend warm water. Na reiniging legt u de pad met de klevende zijde naar boven op een droge doek. Zodra de siliconenpad volledig droog is, kunt u hem opnieuw gebruiken.
Littekenverzorging
Littekens blijven soepel wanneer u ze dagelijks insmeert en masseert. Hygiëne is hierbij zeer belangrijk. U moet het litteken schoon houden om ontstekingen te voorkomen. Volg de aanbevelingen van uw behandelend arts over de verzorging op.
Pasvorm
Compressiekleding moet perfect zitten en mag niet insnoeren of verschuiven. Bij gewichtsschommelingen of groei bij kinderen veranderen de lichaamsmaten. Richt u in dit geval tot uw medische speciaalzaak. Hier kan men de pasvorm van het compressiemiddel controleren en indien nodig een nieuw compressiemiddel voor u opmeten.
Open wonden
Siliconenpads mogen in geen geval op een open wond worden gedragen! Voordat u een compressiemiddel in combinatie met een bestaande wond gaat dragen, moet u beslist eerst met uw arts overleggen. Met toestemming van de behandelaar kan compressiekleding bij kleinere wonden over een verband of pad worden getrokken. Resterende onvolkomenheden kunnen onder de compressiedruk bijzonder snel en zonder complicaties genezen.
Veelgestelde vragen over littekentherapie
Pasvorm en aantrekken
Waarom moet de compressiekleding zo nauw aansluiten?
De term 'compressiekleding' geeft al aan dat deze werkt op basis van compressiedruk. Hierbij zorgt de druk op het litteken ervoor dat nieuw weefsel zo gestructureerd mogelijk aangroeit en niet wild kan woekeren. Zo blijft het litteken vlakker, zachter en flexibeler. Bovendien dient de littekenverzorging in de eerste helingsfase ter bescherming en vermindert deze de jeuk aan het litteken.
Is het normaal dat er na het uittrekken van de compressiekleding afdrukken achterblijven?
Compressiedruk zorgt voor een ontstuwingsfase van het weefsel. Dit effect is na het uittrekken duidelijk zichtbaar. Het is volledig normaal en geeft alleen aan dat de compressie haar werk doet.
Littekenverzorging
Moet de huid onder de littekenverzorging met crème worden ingesmeerd?
Littekens moeten niet uitdrogen. Ze blijven soepel wanneer u ze dagelijks insmeert en masseert. Wij raden het gebruik van speciaal afgestemde verzorgingsproducten aan, zoals de hydraterende Juzo Lymph Lotion met 4% ureum en 30% lipiden.
Kunnen ook paraffinehoudende zalven worden gebruikt?
Paraffinehoudende zalven dienen volledig te zijn opgenomen voordat de compressiekleding weer wordt aangetrokken.
Welke littekencrèmes zijn nuttig?
Crèmes met siliconen voorkomen dat het litteken uitdroogt en ondersteunen zo het genezingsproces.
Moet je bij littekens ook zeep gebruiken bij het wassen?
Als de wond genezen is, moet het litteken om hygiënische redenen ook met zeep worden gereinigd. Om het litteken niet te veel uit te drogen, moet daarna een vochtinbrengende crème worden gebruikt.
Draagduur en wisselverzorging
Hoe vaak moet een nieuw verzorgingsproduct worden aangeschaft?
Per jaar ontvangt u twee verzorgingsproducten. Aangezien u het verzorgingsproduct de hele dag draagt en ook dagelijks moet wassen, is het nodig dat u het kunt verwisselen. Als het verzorgingsproduct door groeien of gewichtsverandering niet meer past, kan een nieuw verzorgingsproduct worden besteld.
Hoe kom je aan 23 uur draagtijd met slechts één verzorgingsproduct, ondanks wassen en drogen?
Op hygiënische gronden moet een verwisselbaar product de standaard zijn. Bespreek dit met uw arts of behandelaar.
Wat kunt u doen als het compressieproduct kapot is gegaan?
Uw arts of behandelaar moet bij de zorgverzekering een nieuw verzorgingsproduct aanvragen. Voor een goedkeuring kan overleg met uw contactpersoon bij de zorgverzekering nuttig zijn.
Hoe lang moet de compressiekleding worden gedragen?
Littekens zijn tot twee jaar na het ontstaan ervan actief. Tijdens deze periode is het zinvol om compressiekleding te gebruiken. Zodra het litteken vervaagd is en niet meer rood is gekleurd, spreken we van een inactief litteken. Dit verandert niet veel meer.
Waarom moet de compressiekleding 24 uur per dag worden gedragen?
Alleen een voortdurende druk op het litteken zorgt ervoor dat het nieuw gevormde bindweefsel zacht en vlak blijft.
Wassen en materiaalverzorging
Hoe vaak moet compressiekleding worden gewassen?
Compressiekleding moet dagelijks worden gewassen.
Hoe kan compressiekleding worden gewassen?
Naast de handwas kunt u uw compressiekleding in de wasmachine wassen op het programma voor de fijne was (tot 40 °C). Gebruik daarvoor een wasmiddel of een fijnwasmiddel zonder wasverzachter.
Mag onder siliconenpads huidcrème worden gebruikt?
Huidcrème is een belangrijk onderdeel van de littekenverzorging en houdt het litteken zacht en elastisch. De crème moet echter volledig ingetrokken zijn voordat de siliconenpads weer worden aangebracht.
Siliconenpads
Hoe moeten siliconenpads worden gereinigd?
Als het siliconenpads met een plaklaag betreft, kunt u deze reinigen met warm water en zeep. Vervolgens laat u het product drogen op een stofvrije locatie. Speciaal vervaardigde siliconenpads en -polsteringen kunnen en moeten elke twee dagen een paar minuten in kokend water worden gelegd.
Is het normaal dat siliconenpads na het afdoen afdrukken achterlaten?
Het is normaal dat door de compressiedruk de huid wordt ontlast en dat er afdrukken van de siliconenpad in de huid staan.
Overig
Beschermt compressiekleding tegen zonlicht?
De beschermende werking tegen de zon is afhankelijk van het desbetreffende materiaal. Juzo ScarComfort-compressiekleding garandeert bijvoorbeeld een uv-beschermingsfactor van UPF 30. De siliconenpads van de Juzo ScarPad bieden extra bescherming, omdat ze een uv-zonbeschermingsfactor van UPF 50 hebben.
Wanneer kan iemand met een litteken weer douchen, in bad of naar het zwembad?
Zodra de wond is geheeld.
Wanneer wordt in het kader van littekenbehandeling fysiotherapie of ergotherapie voorgeschreven?
Met name wanneer grote littekens in de buurt van gewrichten liggen, kan dat leiden tot functie- en bewegingsbeperkingen. Bespreek dat met uw behandelend arts.